Wat veiligheid met medewerkers doet

50.000 jaar geleden waren leden van een stam, volledig afhankelijk van elkaar om te kunnen overleven. Buiten dreigden allerlei gevaren. Weersomstandigheden, wilde dieren en ander vijandige groepen, deden er alles aan om hun leven zo veel mogelijk te verkorten.  Iedereen die binnen de stam leefde was op zoek naar een veilige omgeving. Door een veilige omgeving te creëren gingen mensen met elkaar samenwerken en elkaar vertrouwen. Ik ben veilig als jij wakker blijft terwijl ik slaap en jij bent veilig als ik wakker ben als jij slaapt. Veiligheid creëert vertrouwen, vertrouwen in elkaar creëert veiligheid.

Binnen een bedrijf is dat niet anders. Als een bedrijf een veilige omgeving biedt omdat medewerkers hun leiders vertrouwen gaan ze samenwerken en elkaar vertrouwen. Sinek omschrijft een gebeurtenis waarin een medewerkster van een luchtvaartmaatschappij een passagier afblaft op het moment dat deze passagier eerder in wil checken dan is toegestaan. Als Sinek hier vervolgens iets van zegt reageert de medewerker letterlijk: “als ik er niet voor zorg dat jullie je aan de regels houden krijg ik de grootste problemen met mijn baas en kan ik worden ontslagen.” Ze handhaaft de regels niet omdat dat echt nodig is maar omdat ze bang is haar baan te verliezen. Terwijl je als baas eigenlijk zou moeten willen dat je medewerkers de regels niet volgens de letter maar volgens de intentie toepassen en op een klantvriendelijke manier met klanten om gaan.

In de dagelijkse praktijk zijn er honderden voorbeelden te vinden waarbij leiders geen veilige omstandigheden creëren en medewerkers vervolgens hun leiders, hun collega’s en ook hun klanten niet meer vertrouwen. Neem bijvoorbeeld de grootbanken waar ondanks grote schandalen de top hun bonussen behoudt of minimaal met gigantische afkoopsommen worden “weggestuurd” terwijl op de werkvloer medewerkers worden ontslagen of klanten in uitzichtloze situaties terecht komen.  En wat te denken van de “toeslagen-affaire” waar politieke leiders en managers van de belastingdienst elkaar in bescherming nemen, medewerkers op de werkvloer strikt de regels volgen ondanks dat ze zien dat er duizenden burgers in de problemen komen. Niemand durft iets te zeggen omdat ze bang zijn voor hun baan. Zelfs als de kranten en het nieuws niet uitgepraat raken over de omvang van dit schandaal, en dagelijks de meest dramatische verhalen op het beeldscherm voorbij trekken, neemt niemand de verantwoordelijkheid omdat er geen veilige omgeving is. Het is niet ondenkbaar dat ambtenaren, die echt wel wisten dat het niet goed was, de keus hebben gemaakt dat het veiliger was om strikt de regels te volgen i.p.v. de wantoestand openbaar te maken en zelf aan de schandpaal te worden genageld. Het gevolg van een hele onveilige omgeving.

Gelukkig zijn er ook voorbeelden waar het anders gaat. Sinek noemt in zijn presentatie een Amerikaans productiebedrijf waar, tijdens de crises van 2008, 30% van de opdrachten van de ene op de andere dag worden geannuleerd. Hierdoor moest het bedrijf 10 miljoen bezuinigen. In plaats van  mensen te ontslaan, wat heel veel bedrijven zouden doen,  werd medewerkers gevraagd 4 weken onbetaald verlof te nemen. Dit verlof hoefde niet aaneengesloten te zijn  en de medewerkers mochten zelf beslissen wanneer ze het verlof zouden nemen. Hierdoor overleefde dit bedrijf met glans deze crisis.  Niet de maatregel maar vooral de wijze waarop de CEO het idee communiceerde, maakte dat het plan slaagde en er ruim 20 miljoen werd bezuinigd. “Het is beter dat iedereen een klein beetje lijdt i.p.v. dat enkele van ons heel erg lijden,” was de boodschap van de CEO. Wat er gebeurde was dat mensen gingen samenwerken, met elkaar afspraken maakten en dat diegenen die het beter konden hebben  5 weken onbetaald verlof namen zodat diegenen die het minder konden lijden 3 weken konden nemen. Een ander voorbeeld is een bedrijf waar je, als je wordt aangenomen, een contract krijgt voor het leven en nooit ontslagen kunt worden vanwege je prestatie. Als je minder of onvoldoende presteert, word je geholpen door coaching of training. Uit deze twee voorbeelden blijkt dat inspirerende leiders hun medewerkers nooit in de steek laten en ze een veilige omgeving bieden waardoor mensen gaan samenwerken en elkaar vertrouwen.

We leven momenteel in een heel bijzondere tijd waarin werknemers constant worden geconfronteerd met veranderende omstandigheden. Ze werken van huis uit en missen het dagelijkse contact met collega’s en hun manager. Ze missen hun vertrouwde werkomgeving met alle faciliteiten. Ze werken vanuit een omgeving waar ineens ook hun eigen kinderen aandacht vragen tijdens hun dagelijkse werkzaamheden. Ze krijgen constant informatie hoe slecht het met sommige bedrijven gaat en moeten in een geïsoleerde omgeving maar bepalen wat de effecten voor henzelf zijn. Waar is dat fijne gesprek bij de koffieautomaat en dat schouderklopje op het moment dat je het zo hard nodig hebt?

Juiste nu hebben medewerkers de bevestiging nodig dat ze in een veilige omgeving werken, een omgeving waarin ze steun kunnen verwachten als ze het nodig hebben. Voor managers betekent dit dat ze juist nu hun allerbeste beentje moeten voorzetten en er voor hun mensen moeten zijn. Duidelijk moeten maken dat er een veilige omgeving is zodat ze juist nu elkaar gaan vertrouwen en gaan samenwerken.

Maar hoe doe je dat? Ik denk dat dat in eerste instantie begint bij de mindset van de manager zelf. Met andere woorden; ben jij intrinsiek van plan om je mensen die veilige omgeving te bieden en ben je bereid om er alles aan te doen om er voor te zorgen dat die omgeving er is. Sinek noemt het voorbeeld van een bevelvoerder van een groep special forces die zich in een oorlogssituatie bevindt. Op het moment dat er gegeten kan worden, laat de bevelvoerder eerst zijn manschappen eten om vervolgens te constateren dat er niets meer voor hem is. Op het moment dat ze weer het slagveld op moeten, staan zijn manschappen voedsel van henzelf aan hem af. En als je aan hen vraagt waarom ze dat doen, antwoorden ze allemaal op dezelfde manier; “Omdat hij dat ook voor mij zou hebben gedaan.” Deze mannen zijn allemaal bereid een kogel voor een ander op te vangen omdat die ander dat ook voor hen zou doen.

Managers, als je een inspirerende leider wilt zijn, laat je mensen juist nu meer dan ooit voelen dat je er voor hen bent en bied ze een veilige omgeving. Je krijgt het terugbetaald in vertrouwen en samenwerking. Misschien dat de volgende tips je daarbij helpen, maar het gaat er vooral om hoe je er zelf in gaat staan.

• Heb vertrouwen in je mensen en straal dat uit;
• Stimuleer creativiteit en bied ruimte voor kritiek;
• Organiseer het samenwerken op afstand, bied hulp en faciliteer;
• Plan eens een CALL&COFFEE (creëer sociaal contact);
• Neem het voortouw en geef het voorbeeld;
• Wees flexibel; Stimuleer vast ritme, weet wanneer je werkt en bereikbaar bent voor elkaar; Laat mensen kiezen wanneer ze werken en vrij zijn, houd rekening met kinderen;
• Wees alert op MENTAL HEALTH;
• Blijf verbonden, laat iets van je horen, vraag naar zaken naast het werk, mensen die alleen wonen kunnen eenzaam zijn;
• Organiseer andere dingen, online bordspellen, online bootcamp, digitale VMB (vrijdag middag borrel).

Er komt een moment dat we de huidige periode afsluiten en weer terug gaan naar het nieuwe normaal, wat dat dan ook is. Ik ben ervan overtuigd dat je juist nu, in deze periode, je kunt laten zien waarom er op jouw kaartje staat dat je manager bent. Leiderschap is geen rol maar een kwaliteit. Het is nu de tijd om dat te laten zien. Je mensen hebben je meer nodig dan ooit.

“A winner is a dreamer who never gives up“ zei Nelson Mandela ooit, een wijsheid die geen enkele manager juist nu in de wind moet slaan en ben die inspirerende leider.

Auteur:    Pieter Willemse/trainer-coach Kenneth Smit

Bron:       Why good leaders make you feel safe | Simon Sinek

https://www.youtube.com/watch?v=lmyZMtPVodo&t=16s